Her teknolojinin gelişimi benzer şekilde oluşmaya başladı. Bir grup, bir fikri önce tasarlıyor. Sonra ortak bilgi havuzundan ihtiyacı olan kadarını alıp, işliyor. Ben, bu süreci “Son İnsan” isimli kitabımda “5A Teoremi” olarak tanımlamıştım.

Nedir 5A Teoremi?

• Algılama (Uygulama yoğunluğu ve yeni kümeler)
• Arttırma (Bu yoğunluğun diğer sektörlerdeki dönüşümü)
• Adaptasyon (Paralel disiplinlerin ürettiği sonuçların, sektörel etki ile birleşmesi)
• Azamileştirme (Bu etkilemenin büyüyen bir pazara dönüşmesi)
• Asimilasyon (Pazarın çeşitlenmesi ve hedef kitlenin yeni talepleri)

Bir teknolojik yenilik, bir ihtiyacın karşılanması için ortaya çıkıyor; sonrasında farklı disiplinler yeni olanı kendi ihtiyaçları için kullanıp, sektörü bozucu bir ana ürüne dönüştürüyorlar. Sonrasında da biz “geçmiş”i unutuyoruz. Daha öncesi nasıldı hatırlamıyoruz bile. O ürün, hayatımızın temel ihtiyacı oluveriyor.

Son günlerde daha fazla duymaya başladığımız Blockchain (Blok zincir) teknolojisi de aynı süreçlerden geçiyor. Bitcoin gibi dijital paraların altyapısını oluşturan bir teknoloji, şimdilerde her alanda büyük değişimler yaratabilecek çıktılar üretmeye aracılık ediyor. Üst düzey yöneticilere yapılan ve gelecek öngörülerinin sorulduğu her ankette Blok zincir, dönüştürücüler arasında ilk sıralardaki yerini bu yüzden koruyor.

Peki, dağıtık bilgi depolama ve ürettiği değiştirilmesi olanaksız şifreleme ile ortaya çıkan “yeni güven” anlayışı, aracıların kalkacağı bir dünyaya imkân tanıyabilecek mi? Bu, sosyolojik olarak bir süreç olsa da “Blok Zincir” teknolojisi, bu dönüşüme altyapı oluşturacak nitelikte. Türkiye’de de yakın zamanda kurulan platformlar, devlet kanadının sosyal paydaşlarla ürettiği kurumlar ve sektörün dinamiklerine bakılırsa ticari ilişkilerimizde zamanla köklü bir değişim yaşanacak.

Yeni nesil ekonomi dinamiği açısından; kâr paylaşımının daha şeffaf olduğu veya katma değer yaratmayan aracıların sistem dışı kalabileceği bir gelecekten bahsediyoruz. Ülkemizde sebze ve meyve fiyatlarının aşırı yükselmesi ile gündeme gelen tedarik zincirindeki süreçler ve üreticinin kazancı gibi konular sanırım bu konuya ilgiyi daha da artıracak.

Forbes’da, tam da bu tartışmaların yapıldığı günlere denk gelen, Leslie Ankley’in yapmış olduğu haber sayesinde yeni bir girişimi tanıyoruz. Haberin başlığı da bu açıdan manidar; “Mastercard, Amazon ve Accenture, blok zinciri bazlı bir tedarik zinciri üzerindeki çalışmaları ile tüketicileri ve üreticileri birbirine bağlamayı planlıyor.”

Haberde Accenture’ın, tedarik zinciri kapasitesini geliştirmek için Mastercard, Amazon Web Services, Everledger ve Mercy Corps ile işbirliği yaptığından bahsediyor.  Konuyu detaylandırırken, yakın tarihli bir Nielsen araştırmasına atıfta bulunuyor. Araştırmaya göre, Amerikalıların neredeyse üçte ikisi engelsiz bir çevrimiçi alışveriş deneyimi istediğini ve daha verimli ve çevre dostu çiftçilik ve üretime destek vermek istediklerini gösteriyor.

Haberde, Accenture’da Genel Müdür ve Global Blok Zinciri Lideri David Treat’in açıklamasına da yer veriliyor:

“Geçtiğimiz birkaç yıl boyunca, bu dünyada herhangi bir şekilde tanınan bir kimliğe sahip olmayan 1 milyardan fazla insana odaklanarak uzun süredir devam eden kimlik çalışmamızı esas aldık. Tüketicileri ve bir tedarik zincirinin sonunda yaratılan değeri doğrudan başlangıçta, küçük üreticilere gerçek sosyal ve çevresel değişimi yönlendirmede kritik öneme sahip olarak doğrudan bağladıklarını gördük.”

Treat, Accenture ve ortaklarının, tüketicilerin kayıtlı bir ürün üzerinde benzersiz bir dijital tanımlayıcıyı tarayabilecekleri ve o ürünü üretenlere erişebilecekleri mağaza içi, web ve uygulama tabanlı uygulamalar üzerinde çalıştığını söylüyor. Treat’e göre, dijital etiketi bir çift kod üzerinde taramak, örneğin müşterilere tedarik zinciri kökenlerini başından sonuna kadar gösterecek şekilde, ayrıca onları üreten insanlara bir takdir işareti gönderme fırsatı verecektir. Bu, sistemin sadece sistemi iyi tanıyan büyük şirketlere değil, aynı zamanda küçük araziler üzerinde mahsul yetiştiren küçük çiftçiler gibi bireylerin de faydalanmasına imkân tanıyacak.

Bu proje ile ilgili Mastercard’da İnsani ve Gelişmeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Tara Nathan ise şöyle diyor:

“Hâlâ temel ihtiyaçları karşılamak için mücadele eden 3,4 milyar insan için- dünya nüfusunun neredeyse yarısı- dijital teknolojilerin büyük oranda kullanılmadığına inanıyoruz. Kenya, Hindistan, Meksika ve diğer yerlerdeki küçük çiftçilerle yaptığımız çalışmalar sayesinde ticari açıdan sürdürülebilir sosyal etkiyi artırmaya yardımcı olan dijital çözümler kullandık- ve işbirliğinin bu yolculuk için gerekli olduğunu biliyoruz.”

Geleceğimizi bugünden şekillendireceğiz. Ürettiğimiz teknolojileri insanın refahı, kalkınması ve gelişmesi için kullanabileceğimiz gibi, bugüne kadar yaptığımıza benzer bir şekilde başka olumsuz amaçlar için de kullanabiliriz. Bir göç yolculuğunda bulunan günümüz insanı, büyük bir sıçramaya temel olan bugünlerde, bu açıdan büyük bir sorumluluk taşıyor.